Mạc Ngôn: tác giả “Ma chiến hữu” (tiểu thuyết viết về chiến tranh biên giới Việt – Trung 1979) đoạt giải Nobel văn học 2012. Tất nhiên Ông đoạt giải không phải vì tiểu thuyết “Ma chiến hữu”, mà vi một loạt các sáng tác khác như: Báu vật của đời, Đàn hương hình, Cây tỏi nổi giận, Cao lương đỏ, Rừng xanh lá đỏ…
MỘT VÀI CẢM NHẬN khi đọc các tác phẩm của ông đã được dịch qua Việt ngữ:
Tác phẩm đặc sắc nhất của Ông là: Đàn hương hình (Bối cảnh về thời cận – hiện đại TQ), Báu vật của đời - tên sách khi XB Việt ngữ - Bối cảnh là khoảng thập niên 30 đến những đầu thập niên 90 của thế kỷ XX.
Các tác phẩm của Ông mang nhiều yếu tố lịch sử, ông đã viết về gần như tất cả các biến cố xảy ra tại Trung Quốc trong thế kỷ XX. Điều trước đây gần như là cấm kỵ tại TQ. Lịch sử VN và TQ có nhiều điểm tương đồng (vì đều do Đảng CS lãnh đạo, đều bị Nhật xâm lược…, đều có các cuộc thanh trừng, cải cách ruộng đất…) và các vấn đề trên vẫn bị cấm kỵ tại VN nên khi xuất bản tại VN nhận được sự đón nhận hồ hởi của người Việt.
Nhân tính, nhân cách con người sau vài nghìn năm hình thành, phát triển đã bị các thế lực Chính trị (Cộng sản, Quốc Dân Đảng) tha hóa xuống thấp không bằng con vật. Sự đàn áp, chết chóc, giết người, tàn bạo là một thực tế tại TQ đã được nhà văn mô tả, hay đúng hơn là kể lại khá đầu đủ trong các tác phẩm của mình. Tác giả khá thành công khi viết về mảng đề tài hiện thực này.
Tác phẩm của Ông không có các đoạn văn hay khai tác về diễn biến tâm lý con người, vấn về triết lý mờ nhạt… Ông viết “tung tửng” nhưng có nhiều điều ẩn chứa đăng sau các con chữ.
Nhà văn cũng mô tả khá hay, rộng về các mảng văn hóa, phong tục, tâm tư, tình cảm của người TQ…
Về văn phong Mạc Ngôn không có gì đặc sắc
Truyện ngắn, ký sự của ông không đặc sắc lắm…
Đặc biệt tác phẩm “Ma chiến hữu” viết về người lính trong cuộc chiến tranh biên giới 1979 giữa VN và TQ không hay, phiến diện…
Có nhà văn VN khi đọc tác phẩm của Mạc Ngôn đã nói: Viết như thế này thì tôi cũng viết được… chẳng biết có ai viết không. Tôi thì thấy rằng nhà văn VN chỉ viết được cỡ giống như: Cây tỏi nổi giận, Rừng xanh lá đỏ… thôi, để viết được “Đàn hương hình”, “Báu vật của đời” thì đòi hỏi một tài năng, các nhà văn VN chưa làm được.
Có một số nhà văn VN cũng đã đưa ra các tiểu thuyết mang phong cách hiện thực lịch sử như Mạc Ngôn (viết về lịch sử VN hiện đại) gây tiếng vang như Dương Hương với “Dưới chín tầng trời”, Hoang Minh Tuong với “Thời của Thánh Thần”…
Dù không thực sự xuất sắc, một trong các lý do để Ông được giải Nobel có lẽ vì ông đã viết về các tội ác mà những người Cộng sản đã gây ra. Giải Nobel có từ năm 1901, tính đến nay có lẽ đã gần trăm nhà văn được giải, vậy lần này đến lượt Mạc Ngôn được trao có lẽ cũng có phần hợp lý.
Nhữ Đình Văn