(sưu tầm)
Trước tiên, cần phân biệt từ "quá độ” mà chúng ta đang nói đến là từ trong cụm "quá độ lên chủ nghĩa xã hội", không phải "quá độ" trong trường hợp "ăn uống quá độ", "chơi bời quá độ"...
“Quá độ", từ Hán Việt, chữ Hán viết là 過渡, trong đó:
QUÁ 過 là chữ hình thanh, có bộ SƯỚC 辶 biểu nghĩa, OA 咼 biểu âm. QUÁ với bộ Sước chỉ về hành động biểu nghĩa, nên nó có nghĩa là Qua, Vượt qua.
ĐỘ 渡 tức là bến đò, ta gọi là “độ khẩu” 渡口, như “mỹ thuận độ khẩu” 美順渡口 tức là Bến đò Mĩ Thuận. Đây cũng là chữ hình thanh. Chữ ĐỘ 度 trong từ “hạn độ”, “mức độ” nếu thêm ba chấm thuỷ “⺡” vào thì thành chữ ĐỘ 渡 là bến đò này. ĐỘ 渡 nếu là động từ thì còn có nghĩa là từ Bờ bên này qua bờ bên kia, như trong từ “độ hà” 渡河 là qua sông vậy.
TỪ “QUÁ ĐỘ” (過渡) nghĩa đen là qua đò, qua một bến đò, qua một chuyến đò,... Nghĩa bóng ý nói qua một thời chuyển tiếp giữa cũ và mới.