Thích Tuệ Sỹ - một vị chân tu, (theo các trang Phật giáo) Thầy là một học giả uyên bác về Phật giáo, một nhà thơ đã viên tịch ngày 24/11/2023.
Cuộc đời dấn thân phụng sự chúng sinh, phụng sự xã hội của thầy Tuệ Sỹ cùng với các thầy như Thích Quảng Độ, Thích Trí Quang, Thích Trí Siêu (Lê Mạnh Thát)... là những nhân cách lớn.
Tôi chưa dành được nhiều thời gian để đọc, cũng như chưa có nhiều kiến thức tích lũy để hiểu sâu, để đưa ra các ý kiến về sách Phật giáo của Thầy Tuệ Sỹ biên tập, khảo cứu, dịch, chú giải... nhưng tập sách VĂN TUYỂN 2 tập của Thầy mà tôi đã đọc thì rất hay.
Kính trọng tài năng và phẩm cách Thầy!
Xin đăng ba bài thơ của nhà thơ Tuệ Sỹ.
THIÊN LÝ ĐỘC HÀNH
Tuệ Sỹ
1.
Ta về một cõi tâm không
Vẫn nghe quá khứ ngập trong nắng tàn
Còn yêu một thuở đi hoang
Thu trong đáy mắt sao ngàn nửa khuya
2.
Ta đi dẫm nắng bên đèo
Nghe đau hồn cỏ rủ theo bóng chiều
Nguyên sơ là dáng yêu kiều
Bỗng đâu đảo lộn tịch liêu bến bờ
Còn đây góc núi trơ vơ
Nghìn năm ta mãi đứng chờ đỉnh cao
3.
Bên đèo khuất miễu cô hồn
Lưng trời ảo ảnh chập chờn hoa đăng
Cây già bóng tối bò lan
Tôi ôm cỏ dại mơ màng chiêm bao
4.
Đã mấy nghìn năm đợi mỏi mòn
Bóng người cô độc dẫm hoàng hôn
Bởi ta hồn đá phơi màu nắng
Ôm trọn bờ lau kín nỗi buồn
5.
Từ thuở hồng hoang ta ở đâu
Quanh ta cây lá đã thay màu
Chợt nghe xao xuyến từng hơi thở
Thấp thoáng hồn ai trong khóm lau
6.
Trên đỉnh đèo cao bát ngát trông
Rừng, mây, xanh, ngắt tạnh, vô cùng,
Từ ta trải áo đường mưa bụi
Tưởng thấy tiền thân trên bến không
7.
Khi về ngả nón chào nhau
Bên đèo còn hẹn rừng lau đợi chờ
Trầm luân từ buổi ban sơ
Thân sau ta vẫn bơ vơ bụi đường
8.
Bóng tối sập, mưa rừng tuôn thác đổ
Đường chênh vênh vách đá dọa nghiêng trời
Ta lầm lũi bóng ma tròn thế kỷ
Rủ nhau đi cùng tận cõi luân hồi
Khắp phố thị ngày xưa ta ruổi ngựa
Ngang qua đây ma quỷ khóc thành bầy
Lên hay xuống mắt mù theo nước lũ
Dẫm bàn chân lên cát sỏi cùng trôi
Rồi ngã xuống nghe suối tràn ngập máu
Thân là thân cỏ lá gập ghềnh xuôi
Chờ mưa tạnh ta trải trăng làm chiếu
Nghìn năm sau hoa trắng trổ trên đồi
9.
Gởi lại tình yêu ngọn cỏ rừng
Tôi về phố thị bởi tình chung
Trao đời hương nhụy phơi hồn đá
Thăm thẳm mù khơi sương mấy từng
10.
Một thời thân đá cuội
Nắng chảy dọc theo suối
Cọng lau già trầm ngâm
Hỏi người bao nhiêu tuổi
11.
Bước đi nghe cỏ động
Đi mãi thành tâm không
Hun hút rừng như mộng
Tồn sinh rụng cánh hồng
12.
Thân tiếp theo thân ngày tiếp ngày
Mù trông dư ảnh lá rừng bay
Dõi theo lối cũ bên triền đá
Sao vẫn còn in dấu lạc loài
13.
Khi về anh nhớ cài quai nón
Mưa lạnh đèo cao không cõi người
TS
(2011-2012)
KHUNG TRỜI HỘI CŨ
Đôi mắt ướt tuổi vàng
Khung trời hội cũ
Áo màu xanh
Không xanh mãi
Trên đồi hoang
Phút vội vã bỗng thấy mình du thủ.
Thắp đèn khuya ngồi kể chuyện trăng tàn
Từ núi lạnh đến biển im muôn thuở
Đỉnh đá này và hạt muối đó chưa tan.
Cười với nắng một ngày sao chóng thế
Nay mùa đông mai mùa hạ buồn chăng
Đếm tóc bạc
Tuổi đời chưa đủ
Bụi đường dài
Gót mỏi đi quanh
Giờ ngó lại bốn vách tường ủ rũ
Suối nguồn xa
Ngược nước
Xuôi ngàn
TUỆ SỸ
ẨN GIẢ TƯỞNG
Ẩn Giả Tưởng là tên một bài thơ của Tuệ Sỹ, khi thầy và thầy Trí Siêu ở trong tử ngục chờ ngày người ta mang mình ra xử bắn, thơ rằng:
隱 者 想
小 隱 高 山 非 可 奇
大 居 鬧 市 也 兮 希
絕 塵 籠 裏 真 甚 事
無 物 無 人 無 所 為
Phiên âm:
Ẩn giả tưởng
Tiểu ẩn cao sơn phi khả kì
Đại cư náo thị dã hề hy
Tuyệt trần lung lí chân thậm sự
Vô vật vô nhân vô sở vi
Tiểu ẩn cao sơn phi khả kì
Đại cư náo thị dã hề hy
Tuyệt trần lung lí chân thậm sự
Vô vật vô nhân vô sở vi
Dịch nghĩa:
Ở ẩn non cao không phải kỳ tích gì
Tu hành nơi chợ búa cũng đâu có hiếm
Tuyệt diệu nhất là ở tù
Không người, không vật, không làm gì cả
Tạm dịch:
Ở lánh đầu non đáng kể gì
Tu nơi phố chợ cũng thường khi
Tuyệt trần lao lí nơi chân thật
Chẳng người chẳng vật chẳng làm chi!
Tôi vốn thích thơ chữ Hán, vì nó được gọt dũa, chắt chiu câu, từ, thanh điệu.
Thích Tuệ Sỹ (ngày 05 tháng 4 năm 1945 – ngày 24 tháng 11 năm 2023), tục danh Phạm Văn Thương, là một vị Hoà thượng, học giả uyên bác về Phật giáo, nguyên giáo sư thực thụ của Đại học Vạn Hạnh tại Sài Gòn, nhà văn, nhà thơ, dịch giả. Thầy là Xử lý Thường Vụ Viện Tăng Thống của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất.
Vào lúc 4 giờ chiều ngày 24 tháng 11 năm 2023, Hoà thượng Thích Tuệ Sỹ viên tịch tại chùa Phật Ân, tỉnh Đồng Nai sau thời gian điều trị bệnh, thọ 79 tuổi.