Linh mục Fracisco de Pina được ghi nhận là người có công đầu trong quá trình sáng tạo ra chữ Quốc ngữ
- Đến giờ nhiều người vẫn cố và thích gán cho Linh mục Alexandre de Rhodes là "ông tổ", là "cha đẻ" chữ Quốc ngữ. Các nhà nghiên cứu trước chị Kiều Ly và đặc biệt là chị Kiều Ly trong công trình nghiên cứu của mình đã chỉ rõ: Chữ Quốc ngữ là sản phẩm tập thể.
- Linh mục Francisco de Pina là người có công đầu, đã học tiếng Việt, (năm 1623) soạn ra từ vựng, soạn ra chính tả, thanh điệu, ngữ pháp.
- Linh mục Gaspar do Amaral (năm 1634) đã soạn ra bộ từ điển Việt Bồ và Linh mục Antonio Barbosa đã soạn ra bộ từ điển Bồ - Việt.
- Linh mục Alexandre de Rhodes (năm 1651) đã tập hợp các công trình trước đó biện soạn ra bộ từ điển Việt - Bồ - La.
- Chữ quốc ngữ (hệ chữ ký âm), để sáng tạo ra cần: Từ vựng, chính tả (thanh điệu, ngữ pháp...) – Các việc này các Linh mục de Pina, do Amaral, Barbosa đã dày công sáng tạo ra. Linh mục de Rhoder tiếp nối công việc đó. Quá trình sáng tạo ra chữ Quốc ngữ còn kéo dài tiếp nối đến tận đầu thế kỷ 20.
- Chữ Quốc ngữ hiện nay đang dùng chủ yếu theo cuốn Từ điển Việt - La của Taberd (1772). Minh chứng là bạn sẽ không thể đọc được nhiều chữ/tiếng việt trong cuốn từ điển Việt - Bồ - La của de Rhoder.