THAM LUẬN
TẠI HỘI
NGHỊ HỌ NHỮ TOÀN QUỐC LẦN 3
Hành hương tâm linh – Tri ân tổ tiên – Gắn kết dòng tộc – Vươn tầm cao mới
Thời gian: Ngày 19/10/2025
Địa điểm: Nhà thờ họ Nhữ làng Thanh Khê
Bài tham luận: “Tri ân công đức tổ tiên họ Nhữ” của Nhữ Đình Văn – Tổng thư ký Ban LL
Kính thưa: Các vị khách quý, Các cụ, các ông bà và toàn thể các quý vị
Theo giới
thiệu của Ban tổ chức, tôi sẽ trình bày tham luận tiêu đề là: “Tri ân công đức
tổ tiên họ Nhữ”, thời gian trình bày dự kiến khoảng 7 phút, tôi chỉ trình bày
các ý chính.
Ba nội
dung đầu của chủ đề Hội nghị là: “Hành hương tâm linh - Tri ân tổ tông - Gắn
kết dòng tộc”, đó là 3 trong 1, 3 mà quện thành 1, không tách rời. Công
đức sinh thành của tổ tông luôn ghi tạc trong tâm tư tình cảm của mỗi con người – đó chính là sợi dây vô hình nhưng cực kỳ bền trắc để
chúng ta đoàn kết bên nhau, sống trọn nghĩa, vẹn tình theo đạo lý anh em một
nhà. Chúng
ta có mặt tại đây hôm nay và những lần sau này, chính là cùng nhau vun đắp tình cảm gia tộc ngày càng
thêm bền chắc.
Họ Nhữ
ngày nay sinh sống lập nghiệp ở khắp mọi miền Tổ quốc, với xấp xỉ 60 đầu dòng họ.
Chúng ta thành kính tri ân tới các bậc tiền nhân họ Nhữ, tới tất cả các cụ thủy
tổ họ Nhữ. Các cụ đã có công sinh thành, dưỡng dục, có công lập ấp, mở làng,
khai khẩn hoang hóa, đào núi lấn biển, lập nghiệp cho con cháu muôn đời. Điển
hình như cụ Nhữ Khâm (Thanh Liêm), bậc Tiên nhân họ Nhữ, các cụ Thủy tổ các
dòng họ Nhữ như cụ: Nhữ Phúc Trực (Thanh Khê); Nhữ Công Chất (An Tử Hạ); Nhữ
Bình Trai (Mộ Trạch); Nhữ Văn Lan, Nhữ Huyền Minh (Thái Học); Nhữ Phúc Khánh
(Nhữ Thị); Nhữ Công Huân (trạng nguyên, Thanh Hà); Nhữ Viên Hiền (Hoằng Cát);
Nhữ Phúc Hiền (Tiên Kiều, Hưng Yên); Nhữ Mỹ Ngọc (Nghệ An); Nhữ Phúc Chính (Tê
Quả), Nhữ Xuân Ép (Vinh Quang) và nhiều
các cụ Thủy tổ đáng kính khác của họ Nhữ chúng ta. Đúng là:
Cây
có gốc mới nở cành xanh ngọn
Nước
có nguồn mới bể rộng sông sâu
Người
ta nguồn gốc từ đâu
Có tổ tiên trước rồi sau có mình
Những
ghi chép sớm nhất còn lưu đến nay về họ Nhữ là thế kỷ thứ 10, tại chính địa
danh này, nơi họ Nhữ chúng ta đang tổ chức Hội nghị đã có người họ Nhữ sinh sống.
Cụ bà Nhữ Đê là con gái cụ hào trưởng Nhữ Khâm đã có công cùng chồng xông pha
trận mạc để dẹp loạn, giúp vua Đinh. Khi mất cụ bà được vua Đinh “Tôn phong Nhữ Hoàng Đê Công chúa, gia tặng Quốc Sắc Thiên
Tài - Trung đẳng thần” (尊 封 汝皇坻 公主 加 贈 國 色 天 才 中 等 神).
Hội
nghị chúng ta trân trọng thành kính tri ân cụ Nhữ Khâm (thế kỷ 10) đã có công
sinh thành dưỡng dục người con gái được phong phúc thần, bản thân cụ cũng có
công giúp nghĩa quân về tiền tài. Cụ là bậc “Tiên tổ”, bậc “Tiên nhân” của họ
Nhữ. Thành kính tri ân bậc phúc thần Nhữ Hoàng Đê công chúa.
Tư liệu
tiếp theo về họ Nhữ là gia phả dòng họ Hoàng giáp Nguyễn Phi Khanh, cụ Phi
Khanh có bà thứ thất là Nhữ Thị Ái, hiệu Ngọc Hoàn – Thế kỷ 14. Quê tại làng Cẩm Nga, xã Đông Yên,
huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Cụ
bà có công sinh thành, dưỡng dục hai con trai là Nguyễn Nhữ Soạn
và Nguyễn Nhữ Trạch, đó là hai em
trai cùng cha khác mẹ của Nguyễn Trãi. Nhữ Soạn và Nhữ Trạch tham gia khởi
nghĩa của Lê Lợi, là các công thần khai quốc triều Hậu Lê. Nguyễn
Nhữ Soạn được phong chức Thái Phó Tuy Quốc Công, phong “Bình ngô khai quốc”. Đến nay, gia tộc hậu duệ Nguyễn Nhữ Soạn, Nhữ Trạch rất đông
đúc, giỏi giang. Hội nghị chúng ta
thành kính tri ân tới cụ bà Nhữ Thị Ái – bậc Nhữ mẫu đáng kính của họ Nhữ Việt
Nam.
Chúng
ra thành kính tri ân tới các vị đại khoa tài danh, có công với đất nước, với
quê hương, đó là:
Cụ Nhữ Văn Lan (thế kỷ
15), đỗ
tiến sĩ năm 1463, là ông Tổ khai khoa họ Nhữ, quê làng Nam Tử, thành phố Hải Phòng.
Cụ
Nhữ Mậu Tô, đỗ tiến sĩ năm 1525, quê làng Mộ Trạch, Hải Dương.
Cụ
Nhữ Công Tung, đỗ tiến sĩ năm 1556,
quê làng Nhữ Thị, Hải Dương.
Các
Cụ Nhữ Tiến Dụng, đỗ
tiến sĩ năm 1664, Cụ Nhữ Tiến Hiền, đỗ
tiến sĩ năm 1680, Cụ Nhữ
Trọng Thai, đỗ Đình nguyên, Bảng nhãn năm 1733, Cụ Nhữ
Đình Toản, đỗ tiến sĩ năm 1736, Cụ Nhữ
Công Trấn, đỗ hoàng giáp năm 1772, quê làng Hoạch Trạch, Hải Dương.
Cụ
Nhữ Bá Sỹ, là một danh sĩ thời
Minh Mạng, là một nhà giáo dục nổi tiếng, nhà thơ nổi tiếng, cuối đời khi đã
ngoài 70 tuổi, Cụ đã yêu cầu con cháu võng lên căn cứ để tham gia khởi nghĩa chống
Thục dân Pháp xâm lược.
Các vị
khoa bảng đều là những vị quan thanh liêm, làm quan đến tể tướng, thượng thư, tả
thị lang... có rất nhiều đóng góp cho sự hưng thịnh đương thời, có nhiều đóng
góp cho quê hương, dòng họ được sử sách ghi chép, ca ngợi.
Hiện nay có
các đường phố mang tên các danh nhân họ Nhữ như: phố Nhữ Văn Lan, phố Nhữ Tiến
Dụng, phố Nhữ Đình Hiền, phố Nhữ Đình Toản, phố Nhữ Bá Sỹ, trường học mang tên
Nhữ Văn Lan, trường học mang tên Nhữ Bá Sỹ v.v... Hầu hết các di tích liên quan
đều được nhà nước xếp hạng là di tích lịch sử - văn hóa.
Chúng ta thành kinh tri ân các bậc khoa bảng nổi danh họ Nhữ, các cụ là những tấm gương sáng về hiếu học – mang tri thức để giúp nước, giúp đời.
Chúng
ta thành kính tri ân các nữ danh nhân họ Nhữ thời xưa
Thời xưa,
họ Nhữ đã có ba người, là các nữ kiệt nổi danh:
Nữ kiện
Nhữ Hoàng Đê công chúa đã trình bày ở phần trên.
Nữ kiệt
Nhữ Thị Thục (thế kỷ 15), là con gái quan thượng thư Nhữ Văn Lan, người phụ
nữ giỏi thơ văn, lý số, quyết tâm tìm chồng để sinh ra bậc thiên tử. Cụ bà có công
sinh thành, dưỡng dục con trai là Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm. Bà được phong
Từ thục Thái Phu nhân.
Nữ kiệt
Nhữ Thị Nhuận (thế kỷ 18), là cháu nội tiến sĩ Nhữ Tiến Dụng, do có công
tìm, chế ra thuốc quý chữa bệnh và dẹp giặc nổi loạn ở Thanh Hoa, nên được
phong “Quế hộ Quận Phu nhân”. Bài thuốc của bà được gửi sang Nhà Thanh chữa bệnh
cho Hoàng Thái Hậu, bà được phong “Lưỡng quốc Quế hộ Thượng quận Phu Nhân”. Bà
có công bỏ tiền của khôi phục đình làng Mộ Trạch quê chồng (là làng có 36 tiến
sĩ Nho học) và khôi phục chùa làng Hoạch Trạch quê hương của bà.
Chúng
ta thành kính tri ân ba vị nữ kiện họ Nhữ. Các vị nữ kiệt làm rạng danh gia
đình và dòng họ Nhữ.
Thật đúng là: “Nhữ tộc quang huy, gốc vững nghìn năm thịnh/ Tông linh hiển đạt, phúc dày vạn thế xuân”
Kính
thư hội nghị
Họ Nhữ là một trong trăm họ của dân tộc Việt Nam. Mấy nghìn năm qua, đồng hành cùng
các thăng trầm của lịch sử dân tộc, những người trong gia tộc Nhữ luôn đoàn kết,
sát cánh cùng các dòng họ khác trong công cuộc đấu tranh giành lại độc lập dân
tộc, chống ngoại xâm và xây dựng nền văn hóa Việt.
Tôn kính tổ
tiên, “ôn cố tri tân”, “kế vãng khai lai” tức là: tiếp nối quá khứ, mở ra tương
lai sán lạn chính là chủ đề thứ 4 của Hội nghị lần này: “Vươn tầm cao mới”.
Chúng ta hoàn toàn tin tưởng vào thế hệ trẻ họ Nhữ ngày nay, sẽ tiếp nối và làm
sâu đậm các truyền thống quý báu của họ Nhữ.
Trước khi
kết thúc bài tham luận, tôi biên và đọc đôi câu đối, kính tặng Hội nghị họ Nhữ
toàn quốc lần thứ 3:
繼往開來千秋業 Kế vãng khai lai thiên thu nghiệp
承前啟後萬代榮 Thừa tiền khải hậu vạn đại vinh
Nghĩa:
Tiếp nối quá khứ, mở ra tương
lai, gây dựng sự nghiệp ngàn thu.
Kế thừa đời trước, mở lối đời
sau, muôn đời vinh hiển.
Một câu đối
khác:
Nối chí tiền
nhân, Nhữ tộc thêm bền vững
Dựng xây
cơ nghiệp, con cháu mãi vinh quang.
Chúc Hội
nghị thành công!
Cảm ơn Hội nghị đã lắng nghe.
Nhữ Đình Văn 19.10.2025