Những sự kiện lịch sử quan trọng, diễn ra rất nhanh, liên kết chặt chẽ, xâu chuỗi với nhau trong giai đoạn 1941 - 1947 mà các sách sử sau đó và ngày nay thường đề cập không đầy đủ, đánh giá thiếu khách quan vì những ý đồ, lợi ích chính trị khác nhau. Ở giai đoạn quan trọng này, vai trò lèo lái, tận dụng thời cơ của chính trị gia, nhà yêu nước Hồ Chí Minh là rất quan trọng là có tính chất quyết định đến độc lập dân tộc. Cũng phải khảng định, ở giai đoạn này, không có chính trị gia nào khác thuộc nhóm đấu tranh thực tế hay nhóm chính trị "sa lông" có thể sánh được với ông Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, những tư tưởng của ông Hồ Chí Minh đã không được lãnh đạo các cường quốc trên thế giới đón nhận. Thật đáng tiếc!
A. Giai đoạn
1941 – 02/9/1945
1. PHÁP: Từ 9/1940, Pháp chính quốc và Pháp thuộc địa là tay sai cho phe trục phát xít. Sau ngày 09/3/1945, Pháp hết vài trò và quyền lực ở VN trên danh nghĩa và thực tế.
- Việt Nam bị Pháp đô
hộ, nhưng cần phân biệt rõ ba kỳ là ba chế độ khác nhau:
+ Nam Kỳ: Là
lãnh địa thuộc Pháp - một tỉnh của Pháp (mọi hoạt động nhà nước,
dân cử, nghị sĩ, bầu cử… tuân theo và đồng hành theo diễn biến chính trị bên nước Pháp)
+ Trung Kỳ: Bảo
trợ, Nhà Nguyễn có một số quyền hành nhỏ.
+ Bắc Kỳ: Chế độ
cai quản thực dân.
-Ngày
25/6/1940: Chính quốc Pháp đầu hàng Đức. Chính phủ Pháp chính quốc và thuộc địa
Đông Dương là tay sai của “Phe Trục – Phát xít”.
-Ngày
21/9/1940, Pháp ký kết cho quân Nhật vào Việt Nam. Nhật vẫn để cho Pháp cai quản
về “hành chính”.
- Ngày
09/3/1945: Nhật đảo chính Pháp ở VN. Bắt đầu từ ngày này, sau gần 80 năm đô hộ,
Pháp không còn quyền lực cũng như vai trò gì ở Việt Nam nữa.
2. Vua Bảo Đại
và quân đội Nhật (sự kiện vua Bảo Đại ra tuyến bố độc lập).
- Sau khi đảo
chính Pháp (09/3/1945), Nhật trao trả độc lập (trên giấy tờ) cho VN. Vua Bảo Đại
ra tuyên bố độc lập. Tên nước mới là “Đế quốc Việt Nam” lãnh thổ là cả ba kỳ Bắc,
Trung và Nam. Tuyên bố thoát ly khỏi Pháp và thành lập chính phủ thân Nhật do Trần Trọng Kim đứng đầu. Quân Nhật vẫn tiếp tục chiếm đóng ở VN.
Không một nước Đồng Minh nào trên thế giới công nhận “Đế quốc VN” của Bảo Đại !!!
- Ngày
14/8/1945: Nhật đầu hàng Đồng Minh. Sau đó, Đồng Minh giao Tầu Tưởng đưa quân
vào giải giáp quân Nhật ở Miền Bắc. Quân Anh vào giải giáp quân Nhật ở Miền
Nam.
- Ngày 25/8/1945:
Bảo Đại thoái vị, nhường đất nước cho Chính thể mới sắp được thành lập.
- Nếu Chính phủ
Trần Trọng Kim còn tồn tại khi quân Tầu Tưởng và Anh vào VN giải giáp quân Nhật,
thì Chính Phủ này sẽ là đối tượng bị bắt giữ do là Chính Phủ do Nhật bảo trợ (tất
nhiên Chính Phủ này đã bị CM tháng tám làm cho sụp đổ - "cướp chính quyền").
3. Chủ tịch Hồ Chí
Minh và Mặt trận Việt Minh
- Sau nhiều năm
bị Stalin kỷ luật, buộc đi học trường Phương Đông, không cho tham gia bất cứ hoạt
động gì vì biên soạn và ban hành “Đề cương vắn tắt” và “Sách lược vắn tắt” về
cách mạng VN đề cao chủ nghĩa dân tộc, liên kết cả tư bản dân tộc…, năm 1938,
Nguyễn Ái Quốc được cho về TQ hoạt động trở lại, đó là mốc quan trọng mở ra một
thời kỳ quan trọng trọng bậc nhất trong sự nghiệp hoạt động CM của chính trị gia, nhà yêu nước Hồ Chủ tịch - gắn
với Cách mạng giành độc lập dân tộc VN.
- Ngày
19/5/1941: Hồ Chí Minh thành lập mặt trận Việt Minh – Một liên minh các tổ chức
đảng phái, xã hội, các giai cấp, tầng lớp khác nhau để đánh Pháp, đuổi Nhật,
giành độc lập dân tộc… (một sự kiện cực kỳ quan trọng)
-Hồ Chí Minh đã
lãnh đạo Mặt trận Việt Minh cướp chính quyền, lập ra nước VN dân chủ cộng hòa.
Đây là thời cơ có một không hai khi có khoảng trống quyền lực ở VN (Nhật đầu
hàng Đồng Minh, Chính quyền Trần Trọng Kim không quản lý được đất nước…). Câu
nói: Dù có phải đốt cháy Trường Sơn cũng phải giành cho được độc lập (Hồ Chí
Minh)
- Ngày
02/9/1945: Ct Hồ Chính Minh đọc tuyên ngôn độc lập, lập ra nước “VN dân chủ cộng
hòa” trên toàn lãnh thổ ba miền bắc, trung, nam.
B. Giai đoạn
sau 02/9/1945 đến 1947
- Nước VN dân chủ
cộng hòa thành lập ra chính phủ đa đảng, nhưng rất tiếc, không được bất cứ nước
nào công nhận !!!, dù Việt Minh tham gia cùng Đồng Minh đánh đuổi Phát xít, Việt
Minh của HCM được sự giúp đỡ của tình báo Mỹ.
- Khi quân Đồng
Minh vào VN giải giáp quân Nhật, Việt Nam đã có một Chính Phủ mới rộng kháp từ
trung ương đến địa phương, đặt Đồng Minh vào thế “đã rồi”. Đó là một thành công
cực kỳ quan trọng của Ct HCM và CM VN.
- Ct Hồ Chí Minh
tuyên bố giải tán đảng cộng sản, viết thư cho Mỹ sẵn sàng cho Tư bản vào Việt
Nam đầu tư, cho máy bay quân sự các nước quá cảnh ở sân bay… nhưng Mỹ và các nước
vẫn làm ngơ, không đoái hoài gì đến chính phủ của “ông Hồ”.
- Hồ Chủ tịch đã
sang Pháp, ký hiệp ước “VN là nước tự do nằm trong khối liên hiệp Pháp”…
- Ông Hồ Chí Minh đã
khôn khéo đuổi được quân Tầu Tưởng về nước.
- Quân Anh vào
giải giáp quân Nhật đã xả súng bắn vào người biểu tình ủng hộ Chính Phủ HCM ở
Sài Gòn.
- Giữa năm 46,
Pháp lập: Cộng hoà tự trị Nam Kỳ.
- Khi chưa kết
thúc chiến tranh thế giới 2, Mỹ đã đưa ra định hướng là Pháp sẽ đóng vai trò ủy
trị đối với Đông Dương khi chiến tranh kết thúc, nhưng Tương Đờ-Gôn đã bác bỏ.
Pháp đã không đủ tầm nhìn để trở thành “nhà bảo trợ” VN, thứ mà mãi sau này,
Pháp mới nhận ra thì đã quá muộn. Chính sự tham lam của Pháp đã đưa VN vào cuộc
chiến với Pháp 9 năm và 20 năm chiến tranh khốc liệt tại VN.
- Sự thông tuệ,
biết mình, biết ta có lợi cho Pháp, Mỹ của Ct HCM đã không được Pháp, Mỹ đón nhận.
Đó là điều vô cùng đáng tiếc của Lịch sử VN.
- “Chúng ta đã
nhân nhượng, nhưng chúng ta càng nhân nhượng, Thực dân Pháp càng lấn tới… Chúng
muốn cướp nước ta một lần nữa… Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không
chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ” (Hồ Chí Minh).
- Ngày
19/12/1946: Chiến tranh Việt Pháp bùng nổ, không còn cơ hội cứu vãn. Chính phủ
HCM đại diện cho phần lớn nhân dân VN lại không được thế giới công nhận, buộc
phải rút lên rừng kháng chiến…. Trong suốt thời kỳ từ 1945 – 1949, Chính phủ
HCM đơn phương một mình đánh đuổi xâm lược mà chẳng được nước nào công nhận hay
ủng hộ. Thật là gian nan.
Liệt kê các sự
kiện trên để thấy rằng: Vai trò tối quan trọng của Ct HCM trong giai đoạn 1941
– 1947, thể hiện tài năng chèo chống và ứng xử giỏi giang của Ông.
C. Chữ “NẾU”
Nếu người Pháp
đủ minh tuệ để nghe theo Mỹ hay HCM để từ năm 1946 đóng vai trò “ủy trị” ở VN
như đề xuất từ Ct HCM hay gợi ý từ Mỹ, hay người Mỹ công nhận chính phủ HCM như
thư của Ct HCM gửi Mỹ... thì lịch sử VN gần như chắc chắn là đã tránh được 30
năm chiến tranh tàn khốc. Nhưng lịch sử không có chữ “nếu”. Chuyện kể rằng: Những
năm Mỹ ném bom miền Bắc, chiến tranh VN ngày càng tàn khốc, Ngài Đờ-Gôn lúc này
đã về hưu đã gửi thư cho Ct HCM tỏ ra rất hối, vì để để mất VN và để VN vào
vòng chiến tranh. Ông ta đấu tranh cho nước Pháp thoát khỏi Phát xít, nhưng lại
quên rằng, người VN cũng rất cần độc lập như người Pháp vậy.
Nhữ Đình Văn