Sưu tầm
Càn Long ngự chế Vịnh Nhữ từ thi - Vịnh tán đề ký Nhữ diêu nhị thập thiên
Hai mươi bài thơ do vua Càn Long ngự chế để vịnh và tán dương đồ sứ Nhữ, với lời đề tựa và ngợi ca lò Nhữ.
汝窑 Nhữ diêu: lò sứ Nhữ – một trong “ngũ đại danh diêu” (五大名窑) thời Tống.
Bài thơ như sau:
咏挂瓶
官汝称名品，
新瓶制更嘉。
随行供啸咏，
沿路撷芳华。
挂处轻车称，
簮来野卉斜，
红尘安得近，
香籁度帷纱。
Vịnh Quải Bình
Quan nhữ xưng danh phẩm,
Tân bình chế cánh gia.
Tùy hành cống khiếu vịnh,
Duyên lộ hiệt phương hoa.
Quải xứ khinh xa xưng,
Trâm lai dã huệ tà.
Hồng trần an đắc cận,
Hương lại độ duy sa.
Giải nghĩa từng phần:
• 乾隆 (Càn Long): niên hiệu của vua Càn Long nhà Thanh.
• 御制 (ngự chế): do chính vua sáng tác hoặc ban hành.
• 咏汝瓷诗 (vịnh Nhữ từ thi): thơ vịnh về sứ Nhữ (tức đồ gốm sứ sản xuất từ lò Nhữ).
• 咏赞题记 (vịnh tán đề ký): các bài thơ vịnh, tán dương và ghi chú đề từ.
• 汝窑 (Nhữ diêu): lò sứ Nhữ – một trong “ngũ đại danh diêu” (五大名窑) thời Tống.
• 20篇 (nhị thập thiên): 20 bài thơ.
2、宋瓷鼎
见说轻坚大邑瓷，
官汝称名品，
新瓶制更嘉。
随行供啸咏，
沿路撷芳华。
挂处轻车称，
簮来野卉斜，
红尘安得近，
香籁度帷纱。
Vịnh Quải Bình
Quan nhữ xưng danh phẩm,
Tân bình chế cánh gia.
Tùy hành cống khiếu vịnh,
Duyên lộ hiệt phương hoa.
Quải xứ khinh xa xưng,
Trâm lai dã huệ tà.
Hồng trần an đắc cận,
Hương lại độ duy sa.
Giải nghĩa từng phần:
• 乾隆 (Càn Long): niên hiệu của vua Càn Long nhà Thanh.
• 御制 (ngự chế): do chính vua sáng tác hoặc ban hành.
• 咏汝瓷诗 (vịnh Nhữ từ thi): thơ vịnh về sứ Nhữ (tức đồ gốm sứ sản xuất từ lò Nhữ).
• 咏赞题记 (vịnh tán đề ký): các bài thơ vịnh, tán dương và ghi chú đề từ.
• 汝窑 (Nhữ diêu): lò sứ Nhữ – một trong “ngũ đại danh diêu” (五大名窑) thời Tống.
• 20篇 (nhị thập thiên): 20 bài thơ.
2、宋瓷鼎
见说轻坚大邑瓷，
几曾髻垦匠师嗤。
瓶盆徒供家人馈，
瓶盆徒供家人馈，
均汝遥传修内司。
无益害功伊古戒，
无益害功伊古戒，
大烹飬圣系吾思。
穆然葆采陈棐几，
穆然葆采陈棐几，
介绍鳬罇与鸟彛。
3、汝窑天青釉圆洗
甲字明镌器底心 , 抚之薛暴手中侵。
笑斯假借为说项 , 古已有然何况今。
4、汝窑粉青胆瓶
通体纯青缬细纹 , 用圜旅食古攸闻 。
难为兄固有其事 , 生二精陶实出群 。
5、咏陶器瓶
繘井易象着，耻罍诗咏申。
黄流盛旱麓，黚质出河滨。
火气千年泯，炼形万古淳。
窑瓷珍汝定，大辂此椎轮。
6、咏宣徳窑无当尊
制与商父乙尊颇同，而两端皆坦，似槖盘，略如《遵生八笺》所云：坐墩花囊者。其中孔无底则又未尽合，因以韩非语名之而系以诗
官汝之次称宣成，世代愈降制愈精，
轮辂拙巧逓变更，欲返其初嗟孰能。
是器本拟尊罍瓶，胡为无当水难盛，
抑别具义得试评，堂溪公对昭侯曾。
贱者瓦巵贵玉瑛，注浆漏或不可乘，
则用瓦矣玉在屏，三复絜矩将毋惊。
瓷无欵识留标名，中含铜胆生緑青，
底书宣徳贻大明。相依表里如弟兄。
阅数百歳犹聨并，神物守之语信诚。
可以贮水簮羣英，掞辞绎义静六情。
7、咏汝窑瓷枕
汝州建青窑，珍学柴周式。
柴已不可得，汝尚逢一二。
是枕犹北宋，其形肖如意。
色具君子徳，晬面盎于背。
髺垦虽不无，穆然以古贵。
今瓷设如兹，脚货在所弃。
贵古而贱今，人情率若是。
然斯亦有说，鲁论示其义。
大徳不踰闲，小徳可出入。
色润玛瑙油，象冺烟火气。
通灵旁孔透。怡神平底置，
我自宵衣人，几曾此安寐。
署“乾隆丙申秋御题”纪年铭（乾隆四十一年：1776），并落“比德”和“朗润”两枚钤印。
8、题汝窑奉华盘
为阁为宫不可知，奉华两字底镌之。
尺鳬集里传名氏，见说风流女画师。
9、咏汝窑瓶
定州白恶有芒形，特命汝州陶嫩青。
口欲其坚铜以鎻，底完而旧铁余钉。
合因点笔意为静，便不簮花鼻亦馨。
当日奉华陪徳寿，可曾五国忆留停。
10、咏汝窑
秘器仍传古陆浑，祗今陶穴杳无存。
却思厯久因兹朴，岂必争华效彼繁。
口自中规非土匦，足犹钉底异匏樽。
盂圎切已近君道，玩物敢忘太保言。
11、咏汝窑盘子
赵宋青窑建汝州，传闻玛瑙未为油。
而今景徳无斯法，亦自出蓝寳色浮。
12、题汝窑双耳瓶
瓶亦罇之类，簮花胜酒斟。
虚传玛瑙末，实赖歳年深。
穆若非英发，祺然足静愔。
不教绳系耳，顿置撷芳寻。
13、题汝窑盘子
西清三代富尊彝，越器晨星修内司。
至理原非奇异事，铜坚瓷脆率应知。
14、题汝窑水仙盆
官窑莫辨宋还唐，火气都无有葆光，
便是讹传猧食器，蹴秤却识豢恩偿，
龙脑香薰蜀锦裾，华清无事饲康居，
乱碁解释三郎急，谁识黄虬正不如。
15、题汝窑三足洗
紫土陶成铁足三，寓言得一此中函。
易解本契退藏理，宋诏胡夸切事谈。
16、咏官窑盘子
祗以光芒嫌定州，官窑秘器作珍留，
独缘世远称稀见，髻垦仍多入市求。
17、北宋汝窑青瓷碟
淡青冰裂细纹披，秘器犹存修内遗，
古丙科为今甲第，人才叹尔或如斯。
18、北宋汝窑青瓷盘
周尺将盈尺，宋瓷方是瓷，
晨星真可贵，劫火未曾亏，
薛暴宁须议，完全已足奇，
穆然陈绨几，独切水圆思。
19、北宋汝窑青瓷碟
虽非髻垦足钉遗，已自为佳今重之，
物以少珍有如此，玩当丧志戒惟兹，
精评早具辍耕录，剏制猶存修内司，
古北秦甎古于是，却谁属目義堪思。
20、北宋汝窑青釉盘
盘子径五寸，如规口面圆，
出陶无髺恳，阅世独完全，
冰裂纹隐约，铁钉迹属连，
底心镌甲字，先得此同然。
Trong các bài thơ của Càn Long về sứ Nhữ, ông hai lần nhắc đến cụm từ “băng liệt” (冰裂 - vết rạn như băng). Một câu là:
“淡青冰裂细纹披” – “Màu xanh nhạt, vân nứt băng mảnh như tơ trải khắp.”
Câu kia là:
“冰裂纹隐约” – “Vân nứt băng ẩn hiện mơ hồ.”
Ngoài ra, ông thường dùng các từ như “髺恳” và “薛暴” (đây có thể là những từ Hán cổ, biệt dạng hoặc là phiên âm khác thường – cần đối chiếu nguyên văn để xác định nghĩa chuẩn), cũng như “玛瑙” (mã não – loại ngọc quý) để miêu tả vẻ đẹp của men sứ và nước men Nhữ.
Đặc biệt, câu:
“柴已不可得，汝尚逢一二。”
– “Củi (đốt lò sứ ngày xưa) nay không còn tìm được, mà sứ Nhữ còn gặp được đôi ba món.”
Câu này đã thể hiện rõ nỗi bất lực và tiếc nuối của vua Càn Long, rằng dù điều kiện để làm ra loại sứ quý như củi đặc biệt đã mất đi, nhưng sứ Nhữ – biểu tượng của tinh hoa thời Tống – lại còn sót lại vài món, khiến ông vừa cảm thấy may mắn, vừa ngậm ngùi tiếc nuối vì không thể phục dựng được vinh quang quá khứ.
(sưu tầm)
3、汝窑天青釉圆洗
甲字明镌器底心 , 抚之薛暴手中侵。
笑斯假借为说项 , 古已有然何况今。
4、汝窑粉青胆瓶
通体纯青缬细纹 , 用圜旅食古攸闻 。
难为兄固有其事 , 生二精陶实出群 。
5、咏陶器瓶
繘井易象着，耻罍诗咏申。
黄流盛旱麓，黚质出河滨。
火气千年泯，炼形万古淳。
窑瓷珍汝定，大辂此椎轮。
6、咏宣徳窑无当尊
制与商父乙尊颇同，而两端皆坦，似槖盘，略如《遵生八笺》所云：坐墩花囊者。其中孔无底则又未尽合，因以韩非语名之而系以诗
官汝之次称宣成，世代愈降制愈精，
轮辂拙巧逓变更，欲返其初嗟孰能。
是器本拟尊罍瓶，胡为无当水难盛，
抑别具义得试评，堂溪公对昭侯曾。
贱者瓦巵贵玉瑛，注浆漏或不可乘，
则用瓦矣玉在屏，三复絜矩将毋惊。
瓷无欵识留标名，中含铜胆生緑青，
底书宣徳贻大明。相依表里如弟兄。
阅数百歳犹聨并，神物守之语信诚。
可以贮水簮羣英，掞辞绎义静六情。
7、咏汝窑瓷枕
汝州建青窑，珍学柴周式。
柴已不可得，汝尚逢一二。
是枕犹北宋，其形肖如意。
色具君子徳，晬面盎于背。
髺垦虽不无，穆然以古贵。
今瓷设如兹，脚货在所弃。
贵古而贱今，人情率若是。
然斯亦有说，鲁论示其义。
大徳不踰闲，小徳可出入。
色润玛瑙油，象冺烟火气。
通灵旁孔透。怡神平底置，
我自宵衣人，几曾此安寐。
署“乾隆丙申秋御题”纪年铭（乾隆四十一年：1776），并落“比德”和“朗润”两枚钤印。
8、题汝窑奉华盘
为阁为宫不可知，奉华两字底镌之。
尺鳬集里传名氏，见说风流女画师。
9、咏汝窑瓶
定州白恶有芒形，特命汝州陶嫩青。
口欲其坚铜以鎻，底完而旧铁余钉。
合因点笔意为静，便不簮花鼻亦馨。
当日奉华陪徳寿，可曾五国忆留停。
10、咏汝窑
秘器仍传古陆浑，祗今陶穴杳无存。
却思厯久因兹朴，岂必争华效彼繁。
口自中规非土匦，足犹钉底异匏樽。
盂圎切已近君道，玩物敢忘太保言。
11、咏汝窑盘子
赵宋青窑建汝州，传闻玛瑙未为油。
而今景徳无斯法，亦自出蓝寳色浮。
12、题汝窑双耳瓶
瓶亦罇之类，簮花胜酒斟。
虚传玛瑙末，实赖歳年深。
穆若非英发，祺然足静愔。
不教绳系耳，顿置撷芳寻。
13、题汝窑盘子
西清三代富尊彝，越器晨星修内司。
至理原非奇异事，铜坚瓷脆率应知。
14、题汝窑水仙盆
官窑莫辨宋还唐，火气都无有葆光，
便是讹传猧食器，蹴秤却识豢恩偿，
龙脑香薰蜀锦裾，华清无事饲康居，
乱碁解释三郎急，谁识黄虬正不如。
15、题汝窑三足洗
紫土陶成铁足三，寓言得一此中函。
易解本契退藏理，宋诏胡夸切事谈。
16、咏官窑盘子
祗以光芒嫌定州，官窑秘器作珍留，
独缘世远称稀见，髻垦仍多入市求。
17、北宋汝窑青瓷碟
淡青冰裂细纹披，秘器犹存修内遗，
古丙科为今甲第，人才叹尔或如斯。
18、北宋汝窑青瓷盘
周尺将盈尺，宋瓷方是瓷，
晨星真可贵，劫火未曾亏，
薛暴宁须议，完全已足奇，
穆然陈绨几，独切水圆思。
19、北宋汝窑青瓷碟
虽非髻垦足钉遗，已自为佳今重之，
物以少珍有如此，玩当丧志戒惟兹，
精评早具辍耕录，剏制猶存修内司，
古北秦甎古于是，却谁属目義堪思。
20、北宋汝窑青釉盘
盘子径五寸，如规口面圆，
出陶无髺恳，阅世独完全，
冰裂纹隐约，铁钉迹属连，
底心镌甲字，先得此同然。
Trong các bài thơ của Càn Long về sứ Nhữ, ông hai lần nhắc đến cụm từ “băng liệt” (冰裂 - vết rạn như băng). Một câu là:
“淡青冰裂细纹披” – “Màu xanh nhạt, vân nứt băng mảnh như tơ trải khắp.”
Câu kia là:
“冰裂纹隐约” – “Vân nứt băng ẩn hiện mơ hồ.”
Ngoài ra, ông thường dùng các từ như “髺恳” và “薛暴” (đây có thể là những từ Hán cổ, biệt dạng hoặc là phiên âm khác thường – cần đối chiếu nguyên văn để xác định nghĩa chuẩn), cũng như “玛瑙” (mã não – loại ngọc quý) để miêu tả vẻ đẹp của men sứ và nước men Nhữ.
Đặc biệt, câu:
“柴已不可得，汝尚逢一二。”
– “Củi (đốt lò sứ ngày xưa) nay không còn tìm được, mà sứ Nhữ còn gặp được đôi ba món.”
Câu này đã thể hiện rõ nỗi bất lực và tiếc nuối của vua Càn Long, rằng dù điều kiện để làm ra loại sứ quý như củi đặc biệt đã mất đi, nhưng sứ Nhữ – biểu tượng của tinh hoa thời Tống – lại còn sót lại vài món, khiến ông vừa cảm thấy may mắn, vừa ngậm ngùi tiếc nuối vì không thể phục dựng được vinh quang quá khứ.
(sưu tầm)