Bia Văn chỉ huyện Đường An bị mài xóa trắng một mặt ?

Bia Văn chỉ huyện Đường An (Bình Giang ngày nay) bị mài xóa trắng một mặt?
Tôi cho là như vậy, sau khi lại xem bia chiều mùng 1 Tết Giáp Thìn (xem ảnh)

Bài viết về bia Văn chỉ huyện Đường An (tại đây)

     Bia có hai mặt, Mặt trước (1) có tên "唐安文址碑 Đường An Văn chỉ bi". Chữ khắc theo lối Khải thư, đẹp, sắc nét (xem ảnh). Ghi quá trình lập văn chỉ, lập bia. Phần niên đại ghi: Hoàng Triều Thiệu Trị vạn vạn niên … tứ tuế giáp thìn hạ (Muôn muôn năm Hoàng triều Thiệu Trị năm thứ 4 (1844), mùa hạ Giáp Thìn) - xem ảnh. Mặt trước có 8 cột bị mài xoá từ trước 1944, vì theo như ông Tăng Bá Hoành, thác bản dập năm 1944 đã chỉ ra là bị mài xoá.

   Nội dung Mặt trước bia xem ở phần cuối bài viết này

     Mặt sau (2) có tên "歷代先賢碑 - Lịch Đại Tiên Hiền bi" bị mài xóa trắng? Tôi cho là như vậy, sau khi lại xem bia chiều mùng 1 Tết Giáp Thìn (xem ảnh). Mặt này khắc tên, học vị, quê quán 108 vị Tiên hiền của huyện Đường An, nay là Bình Giang. Theo thác bản dập năm 1944, có số lượng ít chữ bị mài xoá, nhưng không ảnh hưởng đến nội dung bia. Tuy nhiên, hiện mặt sau bia bị xoá trắng toàn bộ, kể cả tên bia khắc nổi chữ lớn phía trên. Lần xoá này là sau năm 1944, vì năm này, đoàn Viễn Đông Bác cổ về khảo sát đã lấy thác bản mang đi, do đó nội dung được lưu giữ đến nay. Ông Tăng Bá Hoành rất có tâm huyết khi lập dự án trình tỉnh sao chép toàn bộ các tư liệu khảo cứu Hán Nôm Hải Dương của Viện Hán Nôm (và Thư viện Khoa học XH) về. Do vậy hiện có 2 nơi có lưu các tư liệu này.

Cũng nên có chương trình ra tỉnh HD xin/chụp lại thác bản mặt này rồi cho khắc lại.

Nội dung Mặt trước bia (theo bản dịch của ông Tăng Bá Hoành)

唐安文址碑

我大南文献之邦唐安縣亦其地也 舊文址在本縣诔陽社蓮橋之左原前穫澤進士汝 廷瓚創造恭進祀田以供奉祀第歲月易流舊址漸 頹春秋祭祀欠便本縣累欲修之而未能也 明府阮大人清化美化大里舉人來尹吾土謀諸縣 紳相于中縣而移設之擇得縣轄之穫澤社舊址詳 認碑記則伊邑文址之所坐艮向坤乃前進士汝進 用所立龍脉縈廻地勢爽豈是亦一名勝也仍集縣 紳該副總鄉里討辦物料改築為縣址砌以土磚遶 以木樹以癸卯起工甲辰工竣再立縣約增置祀田 盖事有可回則回之回重廣之亦追述前修之意也 從此享祀有所科目繼登遠企前人之盛固儒生之 遺澤亦明府以文教為念者也縣紳欲丞不朽會辦 新碑謹記先賢科次姓名貫址以事關文脉委璠為 記璠素拙於言累辞弗撰謹述所見恭為記

峕

皇朝紹治萬萬年之肆歲甲辰

夏丙戌科進士原北 寧學政良堂武如璠拜讚

文址在穫澤馬奇處地面壹高半周墙各五丈

一縣約壹本留昭其祀田契文張監會執昭 後面碑

Bia Văn chỉ Đường An

Đại Nam ta là nước văn hiến. Huyện Đường An cũng thuộc đất ấy. Văn chỉ cũ của bản huyện ở xã Lỗi Dương, ở bên trái cầu Liên. Nguyên trước Tiến sĩ Nhữ Đình Toản, người làng Hoạch Trạch sáng tạo, cung tiến ruộng để thờ cúng hằng năm. Văn chỉ ở nơi đất cũ, dần dần hư hại, xuân thu việc cúng tế thiếu thuận tiện. Bản huyện đã nhiều lần bàn đến việc tu sửa nhưng không có khả năng.

Nay có quan phủ Nguyễn Đại Nhân, là cử nhân, người làng Đại Lý, huyện Mỹ Hóa, tỉnh Thanh Hóa, đến thăm đất ta, bàn cùng các thân tướng ở trong huyện di chuyển, xây dựng lại, chọn được ở bản huyện, tại văn chỉ cũ xã Hoạch Trạch, còn nhận thấy bia ký, làm tại nơi văn chỉ ấp ấy, xây dựng ở tây bắc, nhìn về đông nam, như trước đây tiến sĩ Nhữ Tiến Dụng lập ở nơi long mạch cháy quanh, địa thế cao ráo, thật là đất danh thắng.

Nhân đấy, họp các văn thân, cai phó tổng, hương lý, bàn cách đóng góp vật liệu, xây lại văn chỉ hàng huyện. Xây dựng từ gạch đất, trồng cây xung quanh. Năm Quý Mão (1843) khởi công, năm Giáp Thìn (1844) hoàn thành. Làm lại quy ước của huyện, để thêm ruộng thờ, cái gì còn giữ lại được thì giữ, việc giữ gìn vật cũ phải được coi trọng, mục đích để nhớ ơn người trước đã tu bổ xây dựng. Nho sinh lấy ngôi nhà ấy của minh phủ để giáo dục văn hóa, nhớ đến tiền nhân. Thân hào bản huyện muôn sự việc còn mãi, hội họp làm bia mới, kính cẩn làm bài ký, ghi tên họ, thử tự đỗ các khoa, quê quán của các tiên hiền. Sự việc có liên quan đến văn chương, nên ủy thác cho Phan tôi làm bài ký. Phan tôi lời lẽ vụng về, từ chối không được, bèn cẩn thận mà soạn thuật theo sở kiến, cung kính làm bài ký.

Thời

Muôn muôn năm Hoàng triều Thiệu Trị, năm thứ 4 (1844), mùa hạ Giáp Thìn.
Tiến sĩ khoa Giáp Tuất, nguyên Bắc Ninh học chính đường, Vũ Như Phan bái soạn.
Văn chỉ tại xứ Mã Kỳ, xã Hoạch Trạch, diện tích đất nửa sào (180m²), chu vi tường 5 trượng (20m).
Bản quy ước của bản huyện mỗi tổng lưu chiểu một bản. Văn khế tự điền của văn chỉ giao cho Trưởng giám hội lưu giữ thi hành.

Nhữ Đình Văn

Tết Giáp Thìn 2024